28 May – Respublika Günü: Azadlıq və Müstəqilliyin Təntənəsi

Azərbaycan tarixinin ən şərəfli səhifələrindən biri 1918-ci il mayın 28-də yazıldı. Bu tarixdə müsəlman Şərqində ilk dəfə demokratik respublika quruldu – Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) elan olundu. Bu böyük tarixi hadisə xalqımızın milli azadlıq uğrunda əsrlər boyu apardığı mübarizənin məntiqi nəticəsi, azadlıq və müstəqillik arzularının gerçəyə çevrildiyi an idi. Hər il 28 Mayda qeyd olunan Respublika Günü bu möhtəşəm tarixi hadisəni anmaqla yanaşı, həm də xalqımızın dövlətçilik ənənələrinə, azadlıq sevgisinə və müstəqillik iradəsinə olan hörmətinin ifadəsidir.

Birinci Dünya Müharibəsinin sonlarına yaxın, Çar Rusiyasının dağılması nəticəsində Qafqazda yaranan siyasi boşluq yeni dövlətlərin təşəkkül tapmasına şərait yaratdı. 1917-ci ilin Oktyabr inqilabından sonra Rusiyada yaranan anarxiya və hakimiyyətsizlik fonunda, Qafqazın milli xalqları öz gələcəklərini müəyyən etməyə başladılar. 1918-ci il mayın 28-də Tiflis şəhərində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Milli Şurası Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin sədrliyi ilə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradıldığını bəyan etdi.

Yeni dövlətin yaradılması xalqımızın tarixində dönüş nöqtəsi oldu. Qısa müddət ərzində yeni hakimiyyətin qarşısında olduqca mürəkkəb vəzifələr dururdu: ölkədə sabitliyi təmin etmək, dövlət strukturlarını qurmaq, xarici təhlükələrə qarşı mübarizə aparmaq və xalqın rifahını yüksəltmək.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti mövcud olduğu 23 ay ərzində çoxsaylı mühüm işlərə imza atdı. Ən böyük nailiyyətlərdən biri demokratik prinsiplərə əsaslanan parlamentin yaradılması idi. 1918-ci il dekabrın 7-də fəaliyyətə başlayan parlament çoxmillətli və çoxpartiyalı bir orqan olaraq, demokratiya və azadlıq prinsiplərinin təcəssümü idi.

Cümhuriyyətin həyata keçirdiyi əsas islahatlar arasında aşağıdakılar xüsusi qeyd olunmalıdır:

• Qadınlara seçki hüququnun verilməsi. Bu addım, o dövr üçün həm Şərqdə, həm də bir çox Avropa ölkələrində misli görünməmiş bir hadisə idi.
• Təhsil və maarif sahəsində islahatlar. Yeni məktəblər açıldı, Bakı Dövlət Universiteti təsis edildi. Maarifçilik ideyaları geniş yayılmağa başladı.
• Milli ordunun yaradılması. Ordu quruculuğu sahəsində ciddi addımlar atıldı və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün qorunmasına çalışıldı.
• Maliyyə və iqtisadi sahədə islahatlar. Milli pul vahidi – manat dövriyyəyə buraxıldı, gömrük və vergi sistemi qurulmağa başlandı.
• Dövlət atributları – bayraq, gerb və himn təsdiq edildi.

Bu uğurların arxasında Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, Fətəli xan Xoyski, Nəsib bəy Yusifbəyli, Həsən bəy Ağayev, Əlimərdan bəy Topçubaşov kimi görkəmli ziyalıların və siyasətçilərin əvəzsiz xidmətləri dayanırdı. Onlar millətin azadlıq yolunda öz həyatlarını və fəaliyyətlərini fəda etdilər.

1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti sovet Rusiyasının təcavüzü nəticəsində süqut etdi. Bununla belə, AXC-nin qoyduğu təməl prinsiplər, ideallar xalqımızın yaddaşından silinmədi. 70 illik sovet hakimiyyəti dövründə də müstəqillik arzusu azərbaycanlıların qəlbində yaşamaqda davam etdi.

Nəhayət, 1991-ci ildə SSRİ-nin dağılması ilə Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdi və məhz 1918-ci ildə qurulmuş cümhuriyyətin varisi olduğunu bəyan etdi. 28 May tarixi yenidən dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Respublika Günü dövlətçilik tariximizin rəmzinə çevrildi və milli kimliyimizin ayrılmaz parçası oldu.

Bu gün Azərbaycan Respublikası 1918-ci ildə qurulmuş Xalq Cümhuriyyətinin ideyalarını yaşadan və inkişaf etdirən müstəqil bir dövlətdir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkəmiz bütün sahələrdə – iqtisadiyyat, ordu, diplomatiya, mədəniyyət və təhsil sahəsində böyük uğurlar qazanmaqdadır. 2020-ci ildə əldə olunan Qarabağ Zəfəri Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi ilə tarixə düşdü və bu da bir daha sübut etdi ki, xalqımız müstəqilliyini və azadlığını qorumağa hər zaman qadirdir.

28 May – Respublika Günü bizim üçün sadəcə bir bayram deyil, həm də azadlıq, milli ruh, vətən sevgisi və gələcəyə inamın təcəssümüdür. Bu gün biz Cümhuriyyət qurucularının irsini yaşadaraq daha güclü bir Azərbaycan üçün çalışırıq. Gənc nəsil bu tarixi bilməli, bu irslə fəxr etməli və gələcəkdə də onu layiqincə yaşatmalıdır.

Tariximizin bu şanlı səhifəsi bir daha sübut edir ki, “Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz!” və bu bayraq daim Azərbaycan səmasında azadlıqla dalğalanacaq.

Yaşasın Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin idealları!
 Yaşasın müstəqil Azərbaycan Respublikası!